Dla kogo badanie hemoglobina glikowana a1c?

Wyznaczanie stężenia hemoglobiny glikowanej czyli HbA1c, tak jak badanie poziomu glukozy, jest istotne w procesie leczenia cukrzycy. Pomaga to w obserwowaniu efektów leczenia, poprawia kontrolę glikemii u pacjentów i w razie konieczności zmianę zastosowanej kuracji.

Hemoglobina glikowana

Hemoglobina A to białko znajdujące się w czerwonych ciałkach krwi które służy do przenoszenia tlenu w organizmie. Pojawiająca się we krwi glukoza, łączyć się z białkiem hemoglobiny A, ten proces nazywamy się glikacji globiny. Im więcej glukozy we krwi, tym tym więcej łączy się jej z hemoglobiną, czyli dochodzi do glikolizowania. Istnieją różne frakcje hemolobiny glikowanej, jednak wyłącznie frakcja HbA1C znalazła zastosowanie w diagnostyce cukrzycy. Najważniejszą cechą tego badania jest to, że na wyniki składa się średnie dobowe stężenie glukozy we krwi w ciągu ostatnich 90-120 dni. Gdy glukoza już połączy się z hemoglobiną, zazwyczaj pozostaje tam przez całą długość istnienia białka hemoglobiny A. W każdym momencie glukoza przyłączona do białka hemoglobiny A odzwierciedla poziom cukru we krwi w okresie od dwóch do trzech miesięcy poprzedzających badanie.
Dla porównania w standardowym badaniu stężania glukozy w krwi określany jest tylko chwilowy stan metaboliczny ustroju, czyli w momencie przeprowadzania testu. Podobnie badanie obecność cukru w moczu (glukozuria) zależy nie tylko od stopnia hiperglikemii, ale również od indywidualnie zmiennego progu nerkowego dla glukozy. Dodatkowo w ciągu doby poziom glukozy ulega zmianie, czego głównymi przyczynami jest wpływ posiłków, różnej wielkości i jakości, zmiennej aktywności fizycznej, różnorodności leków i indywidualnej reakcji na nie, aktualny stan zdrowia.
W przypadku HbA1c proces łączenia się cząsteczek zachodzi bardzo powoli, dlatego wartość jego jest niezależna od dobowych, po posiłkowych wahań glikemii. Stężenie jest proporcjonalne do średniej glikemii jaka panowała w organizmie w trakcie życia obecnych krwinek. Właśnie dlatego sprawdzanie stężenia HbA1C jest świetnym dopełnieniem badań związanych z cukrzycą. Służy jako narzędzie retrospektywnej oceny stosowanego leczenia.

Poziomy stężenia hemoglobiny glikowanej

Domowy Monitor HbA1c

Dla zdrowej osoby typowym poziomem HbA1c jest wartość około 5%. Cukrzyca zostaje zdiagnozowana, gdy poziom cukru we krwi osiąga wartość około 126 mg/dL co odpowiada stężeniu hemoglobiny glikowanej na poziomie 6%. Eksperci nie potrafią ustalić optymalnej wartości HbA1c dla osób z cukrzycą. Amerykańskie Towarzystwo Diabetologiczne (ADA) zaleca, aby wynik ten był równy lub poniżej 7% co odpowiada poziomowi cukru we krwi o wartości 154 mg/dL.

Poszczególne wyniki HbA1c odpowiadają wartości średniego stężenia glukozy
w surowicy

• HbA1c 6% - 126 (7,0) mg/dL(mmol/l)
• HbA1c 7% - 154 (8,6) mg/dL(mmol/l)
• HbA1c 8% - 183 (10,2) mg/dL(mmol/l)
• HbA1c 9% - 212 (11,8) mg/dL(mmol/l)
• HbA1c 10% - 240 (13,4) mg/dL(mmol/l)
• HbA1c 11% - 269 (14,9) mg/dL(mmol/l)
• HbA1c 12% - 298 (16,5) mg/dL(mmol/l)

Na podstawie wartość HbA1c można ocenić wyrównanie cukrzycy, czyli efektywność leczenia, oraz co dla pacjenta oznaczają konkretne poziomy:

• 4-6% - wartości prawidłowe, występują u osób zdrowych
• do 7% - dobre wyrównanie cukrzycy, zagrożenie powikłaniami jest bardzo małe
• do 8% - średnie wyrównanie cukrzycy, zwiększa ryzyko zmian na dnie oczu po 10-15 latach choroby
• do 10% - złe wyrównanie cukrzycy, możliwość występowania zmian narządów jest bardzo duża
• powyżej 10% - bardzo złe wyrównanie cukrzycy, powikłania narastają lawinowo

Wzorcowe poziomy hemoglobiny glikowanej są różne dla różnych grup chorych. Najbardziej wyśrubowane dla kobiet w ciąży z cukrzycą - wartość poniżej 6% oraz dla dzieci i młodzieży leczonych za pomocą osobistej pompy insulinowej - pomiędzy 6% a 6,5 %. Dla osób w podeszłym wieku, z typem 2 cukrzycy zalecenia co do odsetka HbA1c są mniej wyśrubowane, wynik w granicach 7 % jest dopuszczalny.

Polskie Towarzystwo Diabetologiczne zaleca osobom z cukrzycą, aby wynik HbA1c był równy lub poniżej 6,1-6,5 %, który wynika z dobrej kontroli cukrzycy. U osób, u których wymagane jest osiągnięcie normoglikemii, docelowy poziom powinien wynosić poniżej 6,1 %, czyli być bliski poziomowi u osób nie chorujących na cukrzycę. W momencie kiedy wartość hemoglobiny glikowanej jest wyższa niż 7 %, to należy dokonać zmian w sposobie leczenia chorego.
Amerykański Departament Zdrowia (NIH) informuje, że obniżenie poziomu HbA1c już o 1% redukuje ryzyko powikłań związanych z zaburzeniem czynności oczu, nerek oraz nerwów o 40%. Badania wskazują u osób, które dzięki poprawnemu leczeniu cukrzycy osiągnęły zawartość hemoglobiny glikowanej poniżej 6%, ryzyko powikłań cukrzycy w postaci niekorzystnych zmian wzroku (retinopatia), nerkach (nefropatia), a także w tętnicach serca, mózgu i kończyn dolnych zmniejszyło się aż o 67%.

Dla kogo jest badanie HbA1c?

Badanie HbA1c jest często zlecane u chorych ze świeżo rozpoznaną cukrzycą, aby określić, jak wysoki był poziom glikemii przed leczeniem. Może ono być zlecane kilkakrotnie podczas wyrównywania choroby i potem kilka razy w roku dla sprawdzenia, czy wyrównanie jest utrzymywane na odpowiednim poziomie.
Sprawdzanie poziomu stężenia powinny wykonywać wszystkie osoby z cukrzycą obu typów. Jako wskaźnik długoterminowego wyrównania cukrzycy zaleca się wykonywać rutynowo raz na 3 miesiące (3–4 razy w roku) jego systematyczne oznaczanie, jest dobrym sposobem oceny skuteczności leczenia i czy pacjent dba o samokontrolę glikemii. U pacjentów ze stabilnym przebiegiem choroby i dobrym wyrównaniem metabolicznym oznaczenia można wykonywać je co pół roku.

Przeprowadzenie testu

Test HbA1c można przeprowadzić w laboratorium, do czego jest wymagana krew żylna, wyniki otrzymuje się po paru godzinach.
Można też przeprowadzić test za pomocą poręcznego monitora A1CNow+ który umożliwia uzyskanie wyniku stężenia hemoglobiny glikowanej w parę minut, do tego wystarczy mała próbka krwi z palca. Badanie takie można przeprowadzić w trakcie jednej wizyty pacjenta, nawet w samym gabinecie lekarskim, ponieważ monitor A1CNow+ jest na tyle mały, że nawet mieści się w dłoni. Dodatkowo od niedawna jest dostępna usługa systemu dla diabetologów do drukowania wyników oraz zarządzania pacjentamii ich wizytami. Dzięki temu lekarz ma możliwość wglądu w dowolnej chwili i z każdego miejsca do wyników testów HbA1c.

Sprawdź A1CNow - system on-line dla diabetologów



^{Bibliografia
Diabetologia pod red. Dariusza Moczulskiego, tom 6, Wielka Interna, ss. 34-35, Wyd. Medical Tribune, Warszawa, 2012, ISBN 978-83-60135-85-3
Źródła
redmed.com.pl/
a1cnow.eu/
http://www.poradnikzdrowie.pl/sprawdz-sie/badania/hemoglobina-glikowana-hba1c-prawidlowy-wynik-hemoglobiny_40650.html
http://www.przychodnia.pl/cukrzyca/index19.php3?s=3&d=1&t=19}